PARAMARIBO - “Normaal spreken we van wurgcontracten, maar dit is een galgconstructie. Suriname staat gewoon op het schavot.” Dit zei jurist Hugo Essed maandag in het actualiteitenprogramma 'ABC Actueel' van Radio ABC over de drie overeenkomsten die de regering is aangegaan met de ‘Deense’ Hybrid Power System Group (HPSG). Bij niet nakoming door Suriname heeft de tegenpartij keuze uit drie rechtsprekende instanties, waarbij van één het 'Zwitsers recht' geldt.

"We hebben een stroomkoopovereenkomst die om onze hals hangt, een hoofdovereenkomst die onze handen op onze rug bindt en we hebben een garantstelling die onze voeten bij de enkels bindt. We staan dus aan de galg en als de beul de valluik opent, dan hangt Suriname", aldus Essed.

Hij heeft kopieën toegespeeld gekregen van deze drie overeenkomsten. Wel maakt de jurist een voorbehoud dat hij "uitgaat van de authenticiteit" van de kopieën. Essed spreekt van de 'HPSG-kwestie'. "En het lijkt wel een fata morgana, weliswaar geen luchtspiegeling maar een waterstofspiegeling; en die kunnen overigens zeer explosief zijn."

Lege huls

De topjurist heeft uit documenten kunnen opmaken dat volgens een KKF-uittreksel op 14 januari 2021 "een NV naar Surinaams recht" is opgericht en gevestigd in Paramaribo, met als doel "exploiteren van energiebedrijven". Het gestort kapitaal bedraagt slechts SRD 100.000 ofwel 5.000 US dollar. Dat is in dit geval "gelijk aan niets", stelt Essed. Ook zijn er geen bedrijfsactiviteiten. "We kennen dit soort NV's als een 'lege NV', want ze hebben geen kapitaal. De directeur is iemand met een vreemde nationaliteit, wat overigens mag. Hier is sprake van de klassieke lege NV, dus een lege huls."

De partijen voor de bouw van een waterstoffabriek in Commewijne en het afnemen van deze schone energie, zijn dus de regering en die lege Surinaamse NV. "Het is pertinent onjuist dat er overeenkomsten zijn met een Deens bedrijf", benadrukt Essed, die liever spreekt van een 'gelijkenis' met de naam. "Nergens in de ruim zestig pagina's staat met één woord maar ook iets over een Deens bedrijf. Zelfs niet dat het Deense bedrijf aandeelhouder zou zijn eventueel." Des te opmerkelijk vindt Essed het, dat bij de stroomkoopovereenkomst het 'Zwiters recht' geldt.

Op 19 maart 2021 vond de ondertekening plaats van de stroomkoopovereenkomst, de zogenoemde power purchase agreemt (PPA), van de hoofdovereenkomst ('master agreement') en van de garantstelling voor het betalen van geleverde stroom. In de PPA is bepaald dat Suriname jaarlijks voor 25 jaar 100.000 kilowattuur (KWh) - dat is 100 megawattuur - zal afnemen voor de prijs van 11 cent per KWh. Dat gaat Suriname dus 2,4 miljard US dollar kosten.

'Onvoorstelbare juridische blunder'

In de garantieovereenkomst staat dat Suriname "ongeconditioneerd, absoluut en onherroepelijk" garant staat voor de betaling van deze prijs als geleverd wordt. Hiermee staat Suriname als schuldenaar garant voor zichzelf. "Dat is juridisch een volkomen onbestaanbaar iets. Onbegrijpelijk dat dit getekend is", zegt Essed. Want normaal is bij borgstelling een derde partij betrokken die garant staat voor de betalingsplichtige.

Dat er met een PPA wordt gewerkt is internationaal gangbaar. Zo ook heeft de Staat met Staatsolie of EBS met multinationals een PPA getekend. Maar Essed maakt op dat in dit geval een "standaard-PPA van het internet is geplukt", waarbij het woord 'verkoper' is vervangen door de naam van de lege NV en het woord 'koper' door de 'Republiek Suriname'. "Daarbij hebben ze niet eens beseft dat de republiek geen private rechtspersoon is", wijst Essed op een 'onvoorstelbare juridische blunder'.

"Je kunt niet een soeverein land in een overeenkomst een private onderneming laten vervangen", benadrukt de jurist. Nu staat bepaalt dat Suriname zal wanpresteren "indien de aandeelhouders van Suriname besluiten om Suriname te liquideren of indien de rechter liquidatie van Suriname beveelt". Essed: "Dit is pure juridische onzin. Maar het bewijst mij wel dat die drie ministers die hebben getekend, deze overeenkomsten niet hebben gelezen anders konden ze dit nooit hebben getekend. Het kan niet anders dan dat iemand in Suriname een grote frommelaar moet zijn en het voor elkaar heeft gekregen dat de Republiek Suriname deze ongelooflijke blunder heeft begaan." 

Het bevreemd Essed overigens dat onder het mom van een 'geheimhoudingsplicht' de overeenkomsten niet openbaar worden gemaakt door de regering. "Dat kan niet op basis van een geheimhoudingsclausule. Die is er wel maar die heeft geen betrekking op de overeenkomst, maar op de technische informatie gerelateerd aan de uitvoering van de overeenkomst. Dus dat kan reden zijn om de overeenkomst niet naar buiten brengen." Aldus Essed in ABC Actueel.